Πέμπτη, Ιανουαρίου 25, 2007

Η ώρα της κρίσης...

"Στην εποχή του μεταμοντερνισμού, όπου δεν υπάρχουν στιβαρές δομές και καλούπια που να υπαγορεύουν μοντέλα ηθικής και συμπεριφορών και ο εκάστοτε προβληματισμός αντιμετωπίζεται περιστασιακά, κάθε προσωπική ηθική πρέπει να γίνεται σεβαστή αρκεί κανείς να παραμένει συνεπής στις πράξεις και τις αρχές του." Τι καταλάβατε από αυτό;;

Ας γίνω πιο σαφής. Όλοι μας κουβαλάμε ένα εσωτερικό δίκτυο αρχών και αξιών που καθορίζουν τον τρόπο που σκεπτόμαστε και πράττουμε. Αυτές οι αρχές διαμορφώνονται μέσα μας από τόσα δα παιδάκια. Έλεγε η μαμά «μην πειράζεις την Ελενίτσα!» και γραφόταν μέσα σου ότι είναι κακό να πειράζεις τους άλλους. Έλεγε ο μπαμπάς «όποιος λέει ψέματα, πέφτει μες τα αίματα» (εξαιρετικά σιχαμένο αλλά αληθές ως παράδειγμα) και το ψέμα μαύριζε ως έννοια. Λίγο η οικογένεια, λίγο το σχολείο, λίγο η εκκλησία, έτοιμο το σετάκι το οποίο θα κουβαλάμε μια ζωή..

Τα χρόνια περνούν και κάποιοι από εμάς αρχίζουμε να διαμορφώνουμε σιγά σιγά πιο ανεκτικά πλαίσια, τα οποία να εφαρμόζουν γάντι στη ζωή μας. Μπορούμε για παράδειγμα να δεχτούμε πλέον ότι ίσως να μην είναι τόσο κακό να πειράξουμε την Ελενίτσα γιατί κατά βάση είναι μεγάλη σκρόφα. Ή ότι δεν έγινε και τίποτα να πούμε ένα τόσο δα ψεματάκι για να πετύχουμε το σκοπό μας. Κατά βάση όμως, μπορούμε να πούμε με κάποια άλφα σιγουριά «αυτό είναι καλό κι αυτό είναι κακό!». Ακόμα κι αν είναι τεντωμένο σαν λάστιχο και χωράει τα πάντα μέσα, είναι ένα σύστημα σταθερό.

Οι αξίες στη ζωή μας λειτουργούν είτε ανασταλτικά είτε ως προτροπή. Είναι δηλαδή οι προτάσεις που θα ηχήσουν στο κεφάλι μας όταν βρεθούμε σε ένα σταυροδρόμι. Κι όταν τις παρακάμψουμε και κάνουμε κάτι έξω από τα δικά μας δεδομένα , θα αρχίσουν οι καμπάνες (γνωστές και ως τύψεις, ενοχές κτλ.).

Γενικώς, οι αξίες έχουν μια τάση να θέλουν να κάνουν κουμάντο και να μην σε αφήνουν να πράξεις το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό. Πχ. Μου έκανε λαδιά ο πρώην, θέλω να στείλω την παρέα από Κολωνό να τον σαπακιάσει ΑΛΛΑ η ηθική μου δεν το επιτρέπει, γιατί η βία δεν είναι λύση, ποια είμαι εγώ που θα κρίνω ποιος πρέπει να τιμωρείται και ποιος όχι κτλ. (αυτά βέβαια αν τα κρίνουμε ψυχαναλυτικά, θα διακρίνουμε ψήγματα συμπλεγμάτων κατωτερότητας, μειωμένης αυτοεκτίμησης κτλ, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας και πλατιάζω, somebody stop me) . Αν ωστόσο, την απόφασή μου να μην το σαπακιάσω την έχω λάβει επειδή θα καταλάβει ο πρώην ότι τους έστειλα εγώ και θα στείλει τη μάνα του την κατίνα να με ξεμπροστιάσει σ’ όλη τη γειτονιά φωνάζοντας κάτω από το σπίτι τι κακούργα γυναίκα είμαι, τότε η απόφασή μου δεν έχει ληφθεί βάσει των ηθικών αρχών μου αλλά από φόβο, κάτι το οποίο είναι τελείως διαφορετικό.

Τέλος πάντων, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι όλοι μα όλοι κινούμαστε βάσει των αρχών αυτών και το κυριότερο ΚΡΙΝΟΥΜΕ τους άλλους με γνώμονα αυτό που θεωρούμε εμείς «Αγαθό» και «Κακό».

Κι εδώ ακριβώς τίθεται ο αποψινός φιλοσοφικός προβληματισμός.
Εστω ότι εγώ έχω ένα σύστημα Χ, το οποίο κρίνω ικανό να με οδηγήσει με ορθό τρόπο στη ζωή μου. Κι έχω κι έναν φίλο ο οποίος έχει ένα σύστημα Ψ, το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό από το δικό μου. Βάσει της πρότασης «κάθε προσωπική ηθική πρέπει να γίνεται σεβαστή αρκεί κανείς να παραμένει συνεπής στις πράξεις και τις αρχές του» την οποία δεν λέω εγώ αλλά ο Καντ, τι ακριβώς πρέπει να πράξουμε σε μια δύσκολη στιγμή; Ως δύσκολη στιγμή ορίζεται: «Η πράξη ή παράλειψη κάποιου ανθρώπου που αγαπάμε σε δεδομένη στιγμή η οποία αντιβαίνει με τρόπο τρανταχτό σε αυτό που θεωρούμε εμείς σωστό». Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, το σύστημά μας τραντάζεται, ανάβουν όλα τα λαμπάκια, χτυπάνε όλα τα κουδούνια και η εσωτερική μας φωνούλα φωνάζει «κακό!κακό!». Κι έρχεται από την άλλη το συναίσθημα και λέει «μα ο φίλος μου, καλό!» (η συγκεκριμένη φωνούλα δεν είναι υποχρεωτικό ότι μπορεί να αρθρώνει συντακτικά ορθές προτάσεις).

Πείτε μου εσείς φίλοι αναγνώστες. Τι πρέπει να πράξουμε ως φιλελεύθεροι και δημοκρατικοί άνθρωποι; Σίγουρα το να πιάσουμε τον φίλο μας και να του πούμε «Αυτό που κάνεις είναι λάθος» είναι τουλάχιστον ματαιόδοξο (από την άποψη του ποιος είμαι εγώ που θα κρίνει το σωστό και το λάθος;) Μπορείς βέβαια να χρησιμοποιήσεις το «κατά την άποψή μου…», αλλά και πάλι δεν εξυπηρετεί σε κάτι.

Ο βασικός προβληματισμός που προκύπτει είναι: Έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε τους φίλους μας σύμφωνα με ένα σύστημα αξιών, το οποίο είναι κατά βάση υποκειμενικό; Υπάρχει απόλυτα ορθή ηθική, κάθε παρέκκλιση από την οποία είναι κατακριτέα;
Κάτι έννοιες που έχω κι εγώ πρωί πρωί...

buzz it!

12 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Απλά τα βλέπω και πάλι. Όπως είπες το τι είναι σωστό και τι λάθος το ξέρουμε. Καλό είναι να το λέμε, αν μπορούμε να το ακολουθούμε κι όλας είμαστε παράδειγμα!

Πρόσφατα ένας φίλος μου, τα φόρεσε στην κοπελίτσα του. Το έκανε για πρώτη φορά στις πολλές σχέσεις που είχε. Ε, δεν άντεξα, αφού πρώτα σαν καλός φίλος τον μπρίζοσα γιατί η άλλη κοπέλα ήταν "τρελό μορώ", πριν κάνει ότι ήταν να κάνει.. του "την είπα": "Φίλε, η αλήθεια είναι ότι μέχρι τώρα ήσουν σωστός, και είναι κάτι που εκτιμούσα πάρα πολύ. Αν το κάνεις τώρα αυτό, απλά δεν θα έισαι όπως πριν." Εν ολογίς του είπα ότι, λιγάκι θα έπεφτε στα μάτια μου. Δεν θα ανέβαινε επειδή γίνεται έρμεο των παθών του. Ο άντρισμος άλλωστε δεν είναι στα παντελόνια.. αλλού είναι.

Παρόλαυτα αυτό το συμβάν δεν επηρέασε στο ελάχιστο την σχέση μας.

χμμ δεν ξέρω αν είμαι on topic. Sorry για τα ορθογραφικά (τα κάνω επίτηδες χοχοχο!), πείνασα! μιαμ!

Ανώνυμος είπε...

Στέπ μπάκ
Καταρχήν πρέπει να ορίσουμε τι εστί φίλος και αν δεχόμαστε ως τέτοιους - ανθρώπους με διαφορετικό σύστημα αξιών.
Αν όχι οκ.
Αν ναί δες θίοντορ.
Στην τελευταία περίπτωση ολοι έχουν δίκιο.
Ακριβής παραμετροποίηση στην ανθρώπινη συμπεριφορά δεν υπάρχει.
Ουτε SAP στο κεφάλι μας.
Καλημέρα

jul είπε...

Εσυ θα μας τρελάνεις....αυτο προσπαθεις..ειμαι σίγουρη πλέον.
Παντως μετα από ολα αυτα ένα εχω να πω...αυτή η Ελενίτσα, ειναι όντως μεγάλη σκρόφα!!!!!!

Ανώνυμος είπε...

"Μου έκανε λαδιά ο πρώην, θέλω να στείλω την παρέα από Κολωνό να τον σαπακιάσει ΑΛΛΑ η ηθική μου δεν το επιτρέπει, γιατί η βία δεν είναι λύση"
Rings a bell

pietà είπε...

Δεν υπάρχει αυτό που λες(απόλυτα ορθή ηθική). Δεν γίνεται. Όπως εσύ δεν δέχεσαι να σε κρίνουν άνθρωποι, οι οποίοι κάνουν πράγματα για τα οποία θέλεις να τους βαρέσεις, έτσι ισχύει και τούμπαλιν. Το στοίχημα είναι, μεταξύ φίλων, να μην περιμένεις από τον άλλο να σε (κατά-)κρίνει, αλλά να σου πει την άποψή του, εφόσον το ζητάς. Ή και όχι. Και αυτό είναι το μέσο για να σου περάσει ο συνομιλητής το πως δουλεύει το δικό του σύστημα. Όταν ο άλλος σε κρίνει, εσύ σκέφτεσαι λίγο αντιδραστικά διότι αισθάνεσαι άσχημα. Αν ο άλλος σου αναφέρει τι θα έκανε εκείνος στην θέση σου, τότε δεν αισθάνεσαι ότι δέχεσαι επίθεση και μπορείς να επεξεργαστείς τον τρόπο του, να τον απορρίψεις ή και να κρατήσεις στοιχεία.
(αν δεν ταιριάζαμε...)

Spyros είπε...

Telika o provlhmatismos einai apopsinos h prwinos? Apofasise estw kai upokeimenika!
Den uparxei apolyta orthi ithiki, o kathenas exei to diko tou shmeio anaforas, alla fysika exoume to dikaiwma na krinoume me bash ta dika mas krithria alliws o kosmos tha htan poly diaforetikos.

Blogaki είπε...

@atma
Στο θέμα είσαι (με εξαίρεση το ότι πείνασες..!)Και αν και πάλι απλά τα βλέπεις, συμφωνώ εν μέρει μαζί σου.
@theo
Πολύ σωστή η παρατήρησή σου για το εάν δεχόμαστε για φίλους, ανθρώπους με διαφορετικό σύστημα. Ναι δεχόμαστε και ναι υποθέτω ότι εφόσον κάνουμε καταρχάς αυτή την "υποχώρηση" δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους άλλους να πράττουν σύμφωνα με τα δικά μας πρέπει.

Blogaki είπε...

@julia
Την ήξερες κι εσύ την Ελένη, ε;; :p
@pieta
...δεν θα συμπεθεριάζαμε..
@spyros
Ο προβληματισμός είναι 24ωρος γιατί διανύω μια τέτοια "δύσκολη στιγμή"! Κι αν λες ότι κρίνεις με τα δικά σου σημεία αναφοράς, κι αυτό που προκύπτει είναι αρνητικό, τότε τι κάνεις;;ε;ε;

Georgia είπε...

Έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε τους φίλους μας σύμφωνα με ένα σύστημα αξιών, το οποίο είναι κατά βάση υποκειμενικό; Υπάρχει απόλυτα ορθή ηθική, κάθε παρέκκλιση από την οποία είναι κατακριτέα;" Δεν ξέρω Μαρινάκι αν έχουμε αυτό το δικαίωμα αλλά εφόσον μιλάμε για φίλους μας, τότε σίγουρα μπορούμε και πρέπει να τους επισημάνουμε το πως βλέπουμε εμείς τα πράγματα και το τι θα κάναμε εμείς στη συγκεκριμένη περίπτωση. Α, και να μη μας ενοχλήσει όταν μας κάνουν κι εκείνοι το ίδιο!

Ανώνυμος είπε...

Ο πραγματικός φίλος είναι, απλώς, υπεράνω κριτικής.

Μεταξύ ανδρών τουλάχιστον - για τις γυναικείες φιλίες δε βάζω το χέρι μου στη φωτιά...

Ανώνυμος είπε...

Συμφωνώ και επαυξάνω κε Πάνο

Blogaki είπε...

@georgia
Απλά με προβληματίζει το ότι μπορεί κάποιες φορές να τα βλέπουμε ΤΟΣΟ διαφορετικά τα πράγματα που να μην έχει καν νόημα να πούμε την άποψή μας..
@πάνος
Το να μη βλέπω τα "αρνητικά" (κατά τη δική μου άποψη) στοιχεία των φίλων μου, θα ήταν σαν να εθελοτυφλώ! Πως γίνεται;;