Το εγωιστικό γονίδιο

Ανάμεσα στους διάφορους αμυντικούς μηχανισμούς που διακρίνει η ψυχολογία, υπάρχει και ένας που λέγεται «διανοητικοποίηση», άλλως intellectualization. Λέμε ότι ο ασθενής «διανοητικοποιεί» όταν φοράει το καπέλο του διανοούμενου και αντί να κάτσει να πει τι τον τρώει, προτιμά να ερμηνεύει τις καταστάσεις που τον προβληματίζουν, ή ακόμα καλύτερα να φιλοσοφεί γενικότερα για την ψυχή του ή για κάποιον άλλον, ή για τον κόσμο γενικότερα.

Αυτός ο μηχανισμός άμυνας, φτιάχτηκε για μένα. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι καλές μου φιλενάδες με κοιτάνε με απορία όταν κάθομαι και τους εξηγώ με μεγάλη λεπτομέρεια όλες τις επιστημονικές παραμέτρους ενός προβλήματος χωρίς ουσιαστικά να αναφέρομαι στο ίδιο το πρόβλημα. Ή ακόμα καλύτερα, όταν βάζω όλους τους προβληματισμούς μου στην άκρη και καταπιάνομαι με τις ανησυχητικές διαστάσεις που λαμβάνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή τον νέο νόμο περί ιδιοκτησίας που πέρασε την προηγούμενη εβδομάδα στην Κίνα.

Κάτι τέτοιο μ’ έπιασε τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Μια συζήτησε με έναν καλό μου φίλο και το μάτι μου γυάλισε. Θεωρίες που δεν τις γνωρίζω και με περιμένουν να τις ανακαλύψω. Μια νέα θεώρηση της ζωής που θα μου τραβήξει την προσοχή από την ματαιότητα της ύπαρξής μου τον τελευταίο καιρό (είναι προφανές ότι έχω φορέσει το καπελάκι του διανοούμενο, μη με κοιτάτε στραβά!!!).

Άκουσα λοιπόν για τη θεωρία του Richard Dawkins, όπως αυτή περιγράφεται στο βιβλίο του The selfish gene (1976), που λέει ότι οι άνθρωποι υπάρχουν ως «οχήματα» ή μηχανές επιβίωσης, με τα γονίδια να δημιουργούν τους ανθρώπινους μηχανισμούς προκειμένου να αναπαραχθούν τα ίδια και να επιβιώσουν στο πέρασμα των χρόνων.
Αυτή η θεωρία από μόνη της θα μπορούσε να θέτει τέλος στις αναζητήσεις μας περί του σκοπού της ζωής, αφού θεωρεί ως δεδομένο ότι είμαστε εδώ για να κάνουμε παιδιά, που θα κάνουν παιδιά και ούτε καθεξής.
Ωστόσο, αυτό που δεν υπολόγισαν τα εγωιστικά αυτά γονίδια ήταν το γεγονός ότι το ανθρώπινο είδος ανέπτυξε εγκέφαλο. Εγκέφαλο ο οποίος βρήκε μάλιστα τρόπος να αποτρέψει την συνέχεια τους, βλ. προφυλακτικό και άλλες μεθόδους αντισύλληψης.

Στο ίδιο βιβλίο, ο Dawkins αναφέρεται στον όρο meme ( εκ του ελληνικού μιμούμαι και διαβάζεται όπως το gene), το οποίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ως μιμίδιο (κατά το γονίδιο).

Τα memes λοιπόν, αναφέρονται σε «μια μονάδα πολιτιστικής πληροφορίας» η οποία μπορεί να διαδοθεί από το ένα μυαλό στο άλλο όπως κάνουν και τα γονίδια. Ο Dawkins δίνει παραδείγματα memes: σκοποί τραγουδιών, φράσεις από διαφημίσεις, πεποιθήσεις, μόδες κτλ.

Θα μπορούσαμε απλά να πούμε ότι τα memes είναι κάθε ιδέα η οποία για κάποιο λόγο κάνει τον εγκέφαλο που την αποδέχεται να θέλει να την μοιραστεί με άλλους εγκεφάλους.

Καταλαβαίνω ότι όλα αυτά σας φαίνονται μάλλον άσχετα για Δευτέρα πρωί και δίκιο έχετε. Αλλά εμένα μου έχουν δημιουργηθεί πολλοί προβληματισμοί, όπως για παράδειγμα, με ποια κριτήρια επιλέγουμε τις ιδέες που περνάμε στους άλλους, πως ο νεοφλοιός του εγκεφάλου αντιστέκεται στα γονίδια και στην τάση τους για αναπαραγωγή και τα κάνει όλα μπάχαλο, (βάλτε εδώ και λίγο σάλτσα συνειδητού και ασυνείδητου που είναι και το αγαπημένο μου), είναι δυνατόν τα πάντα να γυρνάνε γύρω από το σεξ;;;; και άλλα πολλά.

Δεν το’ χω σε τίποτα να μπλέξω όλες τις θεωρίες μαζί και να προσπαθήσω να βγάλω τη δικιά μου.
Έχω διάβασμα!
Καλημέρα σας!!